Dưới ảnh hưởng của "hiệu ứng giả dược", mọi người thấy sức khỏe của mình được cải thiện một cách bí ẩn sau khi nhận được một phương pháp điều trị giả không có hoạt chất

Trong bài đăng mới đây trên Live Science, "giả dược" được sử dụng trong thử nghiệm lâm sàng như một thứ để so sánh với thuốc thật. Nhưng đôi khi, mọi người lại cảm thấy tốt hơn sau khi thực hiện phương pháp điều trị giả. Tại sao?

Dưới ảnh hưởng của "hiệu ứng giả dược", mọi người thấy sức khỏe của mình được cải thiện một cách bí ẩn sau khi nhận được một phương pháp điều trị giả không có hoạt chất, chẳng hạn như một viên đường. Nhưng chính xác thì điều gì gây ra hiệu ứng giả dược?

Theo nghiên cứu, hiện tượng này có thể là do cả yếu tố tâm lý và những thay đổi sinh lý trong não và hệ thần kinh được kích hoạt khi một người dùng giả dược. Tuy nhiên, các yếu tố khác ngoài não cũng có thể đóng vai trò quan trọng. Trong một số trường hợp, các triệu chứng của mọi người có thể cải thiện bất kể họ được điều trị thực sự hay dùng giả dược và họ chỉ đơn giản cho rằng sự thay đổi đó là do sự can thiệp.

Tiến sĩ Christopher Labos, một bác sĩ y khoa tại Văn phòng Khoa học và Xã hội McGill (Canada), nói với Live Science rằng, mọi người thường hiểu sai "giả dược" có nghĩa là một loại thuốc giả do bác sĩ đưa ra nhằm mục đích đánh lừa bệnh nhân rằng sức khỏe của họ đang được cải thiện. Theo tiến sĩ: “Bạn không thể cố ý kê đơn thứ gì đó mà bạn biết là không có tác dụng được”.

Khi các nhà nghiên cứu đề cập đến giả dược, thực sự là muốn nói đến một phương pháp điều trị không hoạt động nhằm làm điểm so sánh hoặc "kiểm soát" trong thử nghiệm trên người.

Labos cho biết: mọi người trong cuộc thử nghiệm cho biết rằng, có 50:50 khả năng họ sẽ nhận được giả dược. Vì vậy không có sự lừa dối nào liên quan. Giả dược rất quan trọng vì nếu không có chúng, các nhà khoa học sẽ không thể phân biệt giữa lợi ích của thuốc đang được thử nghiệm và những biến động tự nhiên về mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Labos lưu ý: “hiệu ứng giả dược” là thuật ngữ chúng tôi sử dụng để gói gọn một số hiện tượng khác nhau. Bao gồm một hiện tượng tâm lý được gọi là hiệu ứng Hawthorne, trong đó mọi người có xu hướng cảm thấy tốt hơn sau khi tìm kiếm sự chăm sóc y tế hoặc tham gia thử nghiệm, bất kể họ nhận được phương pháp điều trị nào. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hiệu ứng giả dược phụ thuộc vào việc các bác sĩ tỏ ra có năng lực và nhiệt tình như thế nào đối với những người tham gia. Labos cho biết, mọi người cũng có thể hành xử khác đi sau khi dùng giả dược nếu họ mong đợi giảm triệu chứng.

Các tín hiệu xã hội và trải nghiệm trong quá khứ của mọi người cũng có thể ảnh hưởng đến phản ứng của họ với giả dược. Theo Labos, nếu một người tham gia thử nghiệm biết rằng họ có thể nhận được một phương pháp điều trị thay vì một loại thuốc giả, họ có thể chịu đựng cơn đau tốt hơn. Bởi kinh nghiệm trong quá khứ của họ cho họ biết rằng, việc điều trị sẽ khiến họ cảm thấy tốt hơn và điều này làm sai lệch trải nghiệm nhận thức của họ.

Kathryn Hall, một nhà nghiên cứu giả dược tại Đại học Harvard, đồng ý rằng, "tín hiệu xã hội có thể thay đổi trải nghiệm của bạn về cơn đau". Cô cũng lưu ý, phải có một quá trình sinh lý làm nền tảng cho sự thay đổi này. Dùng giả dược phải bật công tắc trong hệ thống thần kinh, thay đổi cách các tế bào thần kinh và não phản ứng với kích thích.

Hall nhấn mạnh, bằng chứng cho thấy não điều chỉnh nhận thức về cơn đau của con người, làm cho các tín hiệu đau tương tự trở nên dữ dội hơn hoặc ít hơn tùy thuộc vào bối cảnh mà chúng được kích hoạt. Một người có thể cảm thấy ít đau hơn khi dùng một loại kem mà họ nghĩ có chứa lidocain, so với khi họ biết mình chỉ đang sử dụng dầu bôi trơn.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, vỏ não trước trán - trung tâm xử lý thông tin của não - có thể áp dụng cách tiếp cận từ trên xuống để điều chỉnh cơn đau khi con người chịu ảnh hưởng của giả dược. Vùng não này có thể nâng cao ngưỡng chịu đau của cơ thể, từ đó góp phần mang lại hiệu quả giảm đau mà người tham gia mong đợi nhận được.

Hall đã nghiên cứu cách di truyền có thể hình thành khả năng con người trải nghiệm hiệu ứng giả dược. Cô ấy tập trung vào các gen liên quan đến việc kiểm soát hoạt động của các con đường thần kinh. Nhóm của cô đã xác định được một loại enzyme mà khi bị đột biến có thể tăng cường hiệu ứng giả dược - được gọi là catechol-O-methyltransferase (COMT).

Các yếu tố khác có thể góp phần vào hiệu ứng giả dược. Labos cho biết, một số bệnh tật có thể thuyên giảm một cách tự nhiên theo thời gian và có thể nhầm lẫn sự cải thiện này là do tác động của giả dược hoặc phương pháp điều trị lên cơ thể.

Thành kiến ​​mong muốn xã hội cũng có thể làm sai lệch kết quả của một thử nghiệm lâm sàng. Theo Labos, khi bạn đưa ra bảng câu hỏi cho bệnh nhân, họ có xu hướng đưa ra câu trả lời mà họ nghĩ bạn muốn nghe. Do đó, những người tham gia thử nghiệm nhận được một viên đường có thể hạ thấp các triệu chứng của họ mà không nhận ra, điều này nhằm tránh làm nhóm nghiên cứu thất vọng.

Tuy nhiên, bằng chứng cho thấy những thay đổi sinh lý trong cơ thể là nền tảng cho tác dụng giả dược vẫn tiếp tục gia tăng và Hall có kế hoạch nghiên cứu các yếu tố di truyền bổ sung liên quan đến tác dụng này. Được gọi chung là "giả dược", những gen này một ngày nào đó có thể giúp các nhà khoa học làm sáng tỏ cơ chế đằng sau những tác động bí ẩn mà một viên thuốc giả có thể gây ra đối với cơ thể.