Để thích ứng với sự phát triển và hướng tới mục tiêu du lịch xanh, du lịch bền vững, việc phát triển các loại hình, sản phẩm du lịch độc đáo, mang đậm bản sắc của địa phương được các tỉnh, thành phố ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh việc nâng cao chất lượng các chương trình, sản phẩm du lịch là yếu tố thiết yếu để thu hút du khách, thì còn đòi hỏi những cách tiếp cận mới như du lịch thông minh, du lịch an toàn, du lịch bền vững và du lịch bản địa bằng cách sử dụng các mô hình mới được thúc đẩy mạnh mẽ dựa trên chuyển đổi kỹ thuật số và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST).

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là động lực chính để thúc đẩy quá trình thay đổi tư duy nhằm tái cấu trúc ngành du lịch. Trong đó, thay đổi các phương thức nghiên cứu, tiếp cận thị trường, vận hành doanh nghiệp, liên kết các chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng dựa trên nền tảng công nghệ và văn hóa đổi mới sáng tạo là ưu tiên hàng đầu. Định hướng phát triển hệ sinh thái KNĐMST mở sẽ hỗ trợ hoạt động xúc tiến chuyển giao công nghệ mới, phát triển các mô hình kinh doanh có hàm lượng công nghệ, góp phần quảng bá các xu hướng công nghệ mới, thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đa dạng nguồn lực theo hướng KNĐMST mở sẽ thu hút đầu tư chuyển giao công nghệ, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối các hoạt động của doanh nghiệp với cộng đồng KNĐMST trong nước và quốc tế.

Ảnh minh họa (nguồn Chinhphu.vn)

Trong thời gian qua, đã có nhiều địa phương triển khai các biện pháp công nghệ số, đổi mới sáng tạo để phát triển mô hình du lịch thông minh.

Hà Nội đã đưa vào hoạt động các hệ thống các tài khoản trên mạng xã hội, tổng đài thông tin, tư vấn, giải đáp du lịch 1800556896 để giúp du khách thuận tiện hơn trong việc tiếp cận thông tin, hình ảnh các sản phẩm du lịch. Đây được đánh giá là bước đột phá trong công tác đảm bảo môi trường du lịch, định hướng phát triển thị trường cũng như tiếp nhận thông tin trực tiếp của du khách. Trang thông tin điện tử du lịch Hà Nội hoạt động với hai ngôn ngữ tiếng Việt, tiếng cùng với các tài khoản mạng xã hội facebook, youtube, tweeter để tăng tính tương tác, là kênh thông tin quan trọng, hiệu quả truyền thông, quảng bá du lịch điểm đến Hà Nội. Hà Nội cũng đã đưa vào sử dụng hai phần mềm tiện ích thông minh hỗ trợ du khách gồm hệ thống thuyết minh tự động tại di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám và phần mềm hướng dẫn tham quan Hoàng Thành Thăng Long; một số tiện ích về bản đồ, tìm đường, trạm bus, travel guide khác cũng đã được nghiên cứu, sản xuất và đưa vào sử dụng từ lâu. Kết quả cho thấy 100% khách du lịch quốc tế, 68,6% khách du lịch nội địa biết đến điểm đến du lịch Hà Nội qua kênh thông tin từ internet.

Cùng với Hà Nội, những năm qua TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cũng phát triển công nghệ phục vụ du lịch đạt hiệu quả cao. TP. Hồ Chí Minh cũng đưa vào sử dụng một số trạm thông tin du lịch thông minh, phần mềm du lịch thông minh “Vibrant Ho Chi Minh city” và một số phần mềm tiện ích khác như “Sai Gon Bus”, “Ho Chi Minh City Travel Guide”, “Ho Chi Minh City Guide and Map”. Đà Nẵng cũng là một trong những địa phương đi đầu trong việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin – truyền thông với ngành Du lịch, phát triển mô hình du lịch thông minh.

Ở Quảng Ninh, Khách sạn 5 sao Central Luxury Hotel tại Hạ Long cũng tham gia góp phần phát triển mô hình du lịch thông minh. Bên cạnh kênh bán phòng truyền thống, khách sạn tăng cường sử dụng các OTA (Online Travel Agent) hay các đại lý du lịch trực tuyến như Agoda, Booking.com hay Airbnb… Qua các OTA, Central Luxury tiếp cận được lượng khách lớn gấp 20 lần so với con số mà họ tự tiếp cận. Hầu hết các khách sạn, nhà nghỉ tại Hạ Long đều đang bán phòng qua các OTA. Thậm chí một khách sạn bán phòng qua nhiều OTA ...Không dừng lại ở đó, các khách sạn cũng gắn địa chỉ của mình trên Google map công khai giá phòng, bình luận, đánh giá để tiện cho việc tìm kiếm.

Tại Thừa Thiên Huế, việc áp dụng công nghệ vào phát triển du lịch đã được đẩy mạnh được một thời gian. Nhiều năm qua, Huế đã triển khai đề án phát triển du lịch thông minh, gắn với đô thị thông minh dựa trên cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đẩy mạnh quảng bá du lịch địa phương trên các nền tảng Facebook, TikTok, Instagram… đặc biệt là Facebook. Ngoài ra, ngành du lịch Thừa Thiên Huế nhận được nhiều sự hỗ trợ của các đối tác trong quảng bá du lịch bằng công nghệ số. Lăng Tự Đức nằm trong 30 di tích, từ 13 quốc gia được Google số hóa 3D, giúp tăng hiệu quả trong quảng bá.

Thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Thừa Thiên Huế và các sở, ngành, các địa phương của tỉnh đã triển khai khá đồng bộ nhiều nội dung phục vụ xây dựng thương hiệu cho các đặc sản địa phương. Từ đó, các tổ chức và cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh đã đăng ký nhãn hiệu, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm đặc sản của địa phương. Điển hình có thể kể đến như: chỉ dẫn địa lý nón lá Huế, dầu tràm Huế; nhãn hiệu tập thể Áo dài Huế, “Sen Huế”; nhãn hiệu chứng nhận “Bún bò Huế;... qua đó nâng cao thu nhập cho người dân và doanh nghiệp, góp phần hình thành và phát triển giá trị thương hiệu, năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của các sản phẩm và dịch vụ phục vụ ngành du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Có thể nói, ứng dụng các giải pháp công nghệ trong lĩnh vực du lịch giúp du khách tìm thông tin, lên ý tưởng cho chuyến du lịch cho tới việc đặt và thanh toán chi phí các dịch vụ. Còn cơ quan quản lý thuận lợi hơn trong việc nắm bắt thông tin, doanh nghiệp du lịch cũng có thể tận dụng ưu thế của công nghệ để thiết kế các sản phẩm theo hướng gia tăng giá trị trải nghiệm cũng như quảng bá sản phẩm tới du khách.

Đặc biệt, ngay tại điểm đến, với các ứng dụng công nghệ thông tin, du khách có thể tự trải nghiệm các dịch vụ: thuyết minh tự động, trải nghiệm từng sự kiện lịch sử được tái hiện thông qua việc ứng dụng các công nghệ thực tế ảo, thực tế tăng cường...

Du lịch thông minh được phát triển trên nền tảng ứng dụng công nghệ, tuy nhiên, mức độ sẵn sàng về công nghệ để phát triển du lịch thông minh ở Việt Nam chưa cao. Ngoài các địa phương có du lịch phát triển gồm Hà Nội, Đà Nẵng, TP.Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế đứng đầu bảng xếp hạng về mức độ sẵn sàng cho ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin thì rất nhiều địa phương có du lịch phát triển nhưng chỉ số xếp hạng lại rất thấp như: Hải Phòng, Ninh Bình, Quảng Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Lào Cai….

So với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam là quốc gia có trình độ khoa học và công nghệ còn hạn chế. Vì thế, việc nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm công nghệ ứng dụng cho du lịch vẫn còn nhiều hạn chế.